Ingólfur Harri

Föstudagur, 18. september 2009

Gras-toppa-hreyfingin þingmanna- Að gleyma upprunanum

Í óskipulögðu grasrótarstafi gerir hver það sem hann sér að þarfað gera til þess að ná markmiðum hópsins. Og þrátt fyrir skipulagsleysið að þá sýna dæmin að þetta getur virkað alveg stórvel. Jafnvel frábærlega eins og Borgarahreyfingin sannaði í vor.

Þar vann hópur fólks eins og einn maður með það skýra markmið að koma saman framboði fyrir alþingiskosningar, þrátt fyrir að þar væri ekki til staðar nein formleg umgjörð sem sagði til um hver ætti að gera hvað og hvernig ætti að taka ákvarðanir.

En eftir að fyrsta markmiðinu var náð að þá voru næstu markmið of óljós og of fjarlæg til þess að sama kerfi virkaði. Enda fór þá strax að bera á deilum í hreyfingunni.

Einn vildi ráða vissan mann sem framkvæmdastjóra, annar vildi auglýsa stöðuna á meðan þriðji benti á að enn væri ekki komin króna í kassann til þess að borga launin.

Svona gekk þetta í öllum málum en ennþá var hver bara að gera það sem hann taldi að væri hreyfingunni og málefnunum fyrir bestu en fólk deildi um aðferðirnar. Og þar sem lög hreyfingarinnar voru vægast sagt takmörkuð að þá snérust málin bara upp í deilur á milli manna sem oft urðu ansi persónulegar.

Yfir sumarið stigmagnaðist þetta ástand og upp úr sauð þegar þremenningarnir í þinghópnum snéru við afstöðu sinni og kusu gegn aðildarviðræðum.

Ef að þremenningarnir hefðu kallað saman félagsfund í skyndi og skýrt út ástæður sínar fyrir stefnubreytingunni, því þeir höfðu nokkuð til síns máls, að þá hefði þetta aldrei orðið svona mikið mál þó sjálfsagt hefðu sumir samt orðið svolítið ósáttir út í þá.

En það var ekkert sem sagði þingmönnunum hvernig þeir ættu að bregðast við svona aðstæðum né heldur sem sagði hvað almennir félagsmenn gætu gert ef þeir væru óánægðir með þingmennina.

Seinna um sumarið, þegar einn þingmaður skrifaði tölvupóst um heilsu annars þingmanns að þá brást sá við með því að krefjast þess við stjórnina að bréfritarinn yrði rekinn með skömm úr flokknum, annars færi hann sjálfur. Stjórnin var í stökustu vandræðum að taka á því máli því hún vissi ekki einu sinni hvort hún hefði umboð til þess að reka nokkurn mann úr hreyfingunni hvort sem hún hefði kosið það eða ekki.

Hvað sem kom upp að þá voru lögin einfaldlega ekki fullnægjandi.

Þess vegna var unnið að gerð nýrra laga í allt sumar í opnum málefnahópi þar sem áhersla var lögð á

uppbyggingu málefnastarfs
að hlutverk stjórnar væri skýrt afmarkað
gegnsæi
aðkomu almennra félagsmanna að ákvörðunum og hún skilgreind
og að skilgreina hlutverk þinghóps og samband hans við grasrótina

Endanlegt ákvörðunarvald var í flestum tilfellum í höndum félagsmanna í gegnum félagsfundi eða Landsfund og málefnahóparnir höfðu aðgang að þingmönnunum til þess að stilla saman strengi sína.

Þinghópurinn hafði reyndar gert lagahópnum grein fyrir því að þeir vissu best hvernig hlutirnir virkuðu á alþingi og væru of upptekin til að tryggja málefnahópunum meira en 3 fundi á ári og var tekið tillit til þess í tillögunum.

Það var hins vegar ekki nóg fyrir þinghópinn, heldur lögðu þeir fram sínar eigin tillögur þar sem málefnastarfið var skipulagslaust, stjórnin var til málamynda og þinghópurinn ekki með neinar skyldur aðrar en að boða félagsfund einu sinni í mánuði og síðan að vinna eftir eigin hentisemi með hinum ýmsu grasrótarsamtökum á Íslandi, hvort sem þeir væru að berjast fyrir sömu málum og Borgarahreyfingin eða einhverju allt öðru.

Landsfundurinn valdi á milli tillagnanna og þegar hann kaus gegn vilja þingmannanna að þá strunsuðu þeir út. Hið hlægilega var samt að á meðan þingmennirnir voru að kvarta yfir lögunum við fjölmiðla að þá var Landsfundurinn enn að vinna í þeim og felldi út eða gjörbreytti öllum þeim atriðum sem þeir gagnrýndu harðast.

Eftir stendur samt að hreyfingin vill sterka málefnahópa sem hafa jafnan aðgang að þinghópnum og það er greinilega of mikið

Það tók nefnilega ekki lengri tíma en sumarið fyrir þingmennina að gleyma hvaða þeir komu. Það er búið að skilja á milli grasrótarinnar og toppsins sem veit betur en hefur engan tíma til þess að útskýra hlutina fyrir okkur hinum. Engu líkara en að skorið hefði verið þarna á milli með ljá.

Það er búið að liggja í loftinu síðan á Landsfundinum að þingmennirnir væru á förum en það var samt afskaplega sorglegt að lesa lygir og dylgjur þeirra í morgun.

Stefnan hreyfingarinnar er óbreytt, stjórnin hefur ekkert vald yfir þingmönnunum og síðan á landsfundinum hefur stjórnin einbeitt sér að málefnunum, ekki talað nema í góðu um þingmennina og boðið upp á áframhaldandi samstarf.

Þingmennirnir hafa hins vegar núna óneitanlega unnið málefnum sínum ómældum skaða sem og gert öllum þeim grasrótarhópum sem á eftir koma enn erfiðara fyrir að vinna að sínum málefnum.

Það fer því vel á því ef þingmennirnir stofna saman gras-toppa-hreyfingu þar sem þeir geta skipts á að vera hverjir öðrum æðri, og óska ég þeim bara góðs gengis í því - en ekki mun ég sakna þeirra.

Fyrir okkur hin að þá er lítill munur á því að hafa þingmenn sem ekki vilja virða okkur viðlits og þess að eiga enga þingmenn.